O‘zbekistonda Umumjahon merosi va merosning boshqa toifalari bilan bog‘liq qator sohalarni, jumladan, ularni boshqarish va muhofaza qilish, inventarizatsiya qilish, moliyalashtirish va sanktsiyalar, merosga ta’sirni baholash (HIA), shaharsozlik, er tuzish va boshqa sohalarni tartibga soluvchi milliy qonunchilik bazasi ishlab chiqilmoqda. va boshqa jihatlar. O‘zbekistonning merosni muhofaza qilish tizimini qamrab oluvchi umumiy huquqiy asosi konstitutsiya, qonunlar, Prezident farmon va qarorlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari, vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning farmoyishlari va farmoyishlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining (hokimliklar) qarorlari, qonunlar, qonunlar, qonunlar va boshqa hujjatlardan iborat. muayyan meros ob'ektlarini boshqarish rejalari, muayyan ob'ektlar uchun mahalliy qurilish va muhofaza qilish bo'yicha ko'rsatmalar, mahalliy monitoring va ijro hujjatlari va boshqa huquqiy hujjatlar. O‘zbekiston qonunchiligida milliy qonunlarga zid bo‘lgan taqdirda meros to‘g‘risidagi xalqaro shartnomalar amal qilishi belgilab qo‘yilgan.
Muhofaza qilish, asrash va ularni huquqiy tartibga solish borasida olib borilayotgan ishlarga qaramay, butun dunyo boʻylab va Oʻzbekistondagi Jahon merosi obʼyektlari va boshqa meros obʼyektlari inson faoliyati, shuningdek, iqlim oʻzgarishi, tabiiy ofatlar va qurolli mojarolar taʼsirida zarar koʻrmoqda. O‘zbekistonning tarixiy shaharlari tez rivojlanish va infratuzilma loyihalari tufayli ayniqsa himoyasiz bo‘lib, ular ko‘pincha merosga ta’sirni baholash (HIA) va tegishli yumshatish choralarisiz amalga oshiriladi. Agar ob'ekt Butunjahon merosi ro'yxatiga kiritilgan paytda belgilangan xususiyatlarni yo'qotsa, Butunjahon meros qo'mitasi uni Xavf ostidagi Jahon merosi ro'yxatiga kiritish to'g'risida qaror qabul qilishi mumkin.
O‘zbekistonda madaniy va tabiiy merosga oid huquqiy bazani quyida ko‘rish mumkin:
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi
https://lex.uz/docs/-20596 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/35869 (rus tilida)
https://lex.uz/docs/4032775 (ingliz tilida, norasmiy tarjima)
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 30.08.2001 yildagi 269-II-son “Madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to’g’risida”
https://www.lex.uz/docs/-25461 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/10375 (rus tilida)
https://en.unesco.org/sites/default/files/uzb_law_preservation_utilization_objects_cultural_heritage_engtof.pdf (ingliz tilida)
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 13.10.2009 yildagi O‘RQ-229-son, “Arxeologiya merosi obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to’g’risida”
https://lex.uz/ru/docs/-1526440 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/1526179 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 29.08.1998 yildagi 678-I-son, “MADANIY BOYLIKLARNING OLIB CHIQILISHI VA OLIB KIRILISHI TO‘G‘RISIDA”
https://www.lex.uz/docs/-24377 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/13906 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 12.09.2008 yildagi O‘RQ-177-son, “MUZEYLAR TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-1391728 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/1391731 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 30.08.2019 yildagi O‘RQ-560-son, “MODDIY MADANIY MEROS OBYEKTLARINING MUHOFAZA QILINISHI KUCHAYTIRILISHI MUNOSABATI BILAN O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING AYRIM QONUN HUJJATLARIGA O‘ZGARTISH VA QO‘SHIMCHALAR KIRITISH TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-4494508 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/4494510 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 17.02.2020 yildagi O‘RQ-604-son, “MAXSUS IQTISODIY ZONALAR TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-4737511 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/4737514 (rus tilida)
https://lex.uz/docs/4821319 (ingliz tilida, norasmiy tarjima)
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 03.12.2004 yildagi 710-II-son “MUHOFAZA ETILADIGAN TABIIY HUDUDLAR TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-415135 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/415228 (rus tilida)
O’zgartirishlar:
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 04.09.2014 yildagi O‘RQ-373-son; (https://lex.uz/docs/-2456411 (o’zbek tilida),
https://lex.uz/docs/2456409 (rus tilida);
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 14.09.2017 yildagi O‘RQ-446-son (https://www.lex.uz/docs/-3340554?ONDATE=15.09.2017 (o’zbek tilida),
https://www.lex.uz/docs/3340556?ONDATE=15.09.2017%2000 (rus tilida);
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 08.01.2019 yildagi O‘RQ-512-son https://lex.uz/docs/-4146000?ONDATE=09.01.2019 (o’zbek tilida),
https://lex.uz/docs/4146005?ONDATE=09.01.2019%2000 (rus tilida);
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 29.09.2020 yildagi O‘RQ-639-son https://lex.uz/ru/docs/-5023143 (o’zbek tilida),
https://lex.uz/ru/docs/5023153 (rus tilida).
JINOYAT KODEKSI (1994)
https://lex.uz/docs/-111453 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/111457 (rus tilida)
MA’MURIY JAVOBGARLIK TO‘G‘RISIDAGI KODEKSI (1994)
https://www.lex.uz/docs/-97664 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/97661 (rus tilida)
YER KODEKSI (1998)
https://lex.uz/docs/-152653 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/149947 (rus tilida)
SHAHARSOZLIK KODEKSI (2002)
https://lex.uz/docs/-46868 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/45494 (rus tilida)
https://lex.uz/docs/4854637 (ingliz tilida, norasmiy tarjima)
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони, 26.04.2000 йилдаги ПФ-2595-сон, “ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА АРХИТЕКТУРА ВА ШАҲАР ҚУРИЛИШИНИ ЯНАДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА”
https://lex.uz/ru/docs/230521 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/230474 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 16.07.2012 yildagi PF-4453-son, “STATISTIK, SOLIQ, MOLIYAVIY HISOBOTLARNI, LITSENZIYALANADIGAN FAOLIYAT TURLARINI VA RUXSAT BERISH TARTIB-TAOMILLARINI TUBDAN QISQARTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-2033432 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/2033430 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 15.02.2017 yildagi PF-4956-son, “MADANIYAT VA SPORT SOHASIDA BOSHQARUV TIZIMINI YANADA TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://www.lex.uz/docs/3115562 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/3115565 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 15.08.2018 yildagi PF-5511-son, “TOSHKENT SHAHRIDA INVESTITSIYA MUHITINI YAXSHILASH BO‘YICHA EKSPERIMENTNI AMALGA OSHIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/3866291 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/3866299 (rus tilida)
https://lex.uz/ru/docs/4609127 (ingliz tilida, norasmiy tarjima)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 13.08.2019 yildagi PF-5781-son, O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA TURIZM SOHASINI YANADA RIVOJLANTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-4474527 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/4474549 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 26.05.2020 yildagi PF-6000-son, “MADANIYAT VA SAN’AT SOHASINING JAMIYAT HAYOTIDAGI O‘RNI VA TA’SIRINI YANADA OSHIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-4829149 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/4829338 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori, 15.02.2017 yildagi PQ-2778-son, “O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MADANIYAT VAZIRLIGI FAOLIYATINI TASHKIL ETISH TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-3119230 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/3119226 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, 04.05.2017 yildagi PQ-2953-son, “2017 — 2021-YILLARDA XORAZM VILOYATI VA XIVA SHAHRINING TURIZM SALOHIYATINI KOMPLEKS RIVOJLANTIRISH DASTURI TO‘G‘RISIDA”
https://www.lex.uz/ru/docs/-4876081 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/ru/docs/4876096 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori, 19.05.2017 yildagi PQ-2980-son, “2017 — 2019-YILLARDA BUXORO SHAHRI VA BUXORO VILOYATINING TURIZM SALOHIYATINI JADAL RIVOJLANTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://www.lex.uz/docs/3577062 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/3577051 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, 19.12.2018 yildagi PQ-4068-son, “MODDIY MADANIY MEROS OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH SOHASIDAGI FAOLIYATNI TUBDAN TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-4113465 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/4113474 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, 05.01.2019 yildagi PQ-4095-son, “TURIZM TARMOG‘INI JADAL RIVOJLANTIRISHGA OID CHORA-TADBIRLAR TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-4141452 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/4141463 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, 26.05.2020 yildagi PQ-4730-son, “O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MADANIYAT VAZIRLIGI FAOLIYATINI TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-4828880 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/4828884 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori, 22.06.2020 yildagi PQ-4756-son, “O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING XALQARO SHARTNOMALARIDAN VA XALQARO TASHKILOTLARGA A’ZOLIKDAN KELIB CHIQADIGAN MAJBURIYATLARINI BAJARISH TARTIBINI TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-4866227 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/4866232 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoyishi, 16.01.2018 yildagi F-5181-son, “MODDIY MADANIY VA ARXEOLOGIYA MEROSI OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH VA ULARDAN FOYDALANISHNI TAKOMILLASHTIRISH TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/3506332 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/3506339 (rus tilida)
Resolution of Oliy Majlis No. 222-II dated May 12, 2001, “On the List of Activities that Require Licensing”
https://www.lex.uz/acts/69142 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qarori, 30.08.2001 yildagi 270-II-son, “MADANIY MEROS OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH VA ULARDAN FOYDALANISH TO‘G‘RISIDAGI O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNINI AMALGA KIRITISH HAQIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-50056 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/50116 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qarori, 22.12.1995 yildagi 182-I-son, “1972-YILDA IMZOLANGAN UMUMJAHON MADANIY VA TABIIY MEROSNI MUHOFAZA QILISH TO‘G‘RISIDAGI KONVENSIYANI RATIFIKATSIYA QILISH HAQIDA”
https://lex.uz/docs/-2678355 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/2678337 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Qarori, 05.08.2016 yildagi 513-III-son, “O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MADANIYAT VA SPORT ISHLARI VAZIRI B. AHMEDOVNING “MADANIY MEROS OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH VA ULARDAN FOYDALANISH TO‘G‘RISIDA”GI O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNINING IJROSI HAQIDA”GI AXBOROTI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/-3190196 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/3190199 (rus tilida)
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 131 of 1999 On the export and import of cultural property in the Republic of Uzbekistan
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 29.07.2002 yildagi 269-son, “MADANIY MEROS OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH VA ULARDAN FOYDALANISHNI YANADA TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-285207 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/285209 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 02.02.2007 yildagi 25-son, “SHAHARSOZLIK FAOLIYATINING ALOHIDA TARTIBGA SOLINADIGAN OBYEKTLARINI UMUMDAVLAT VA MAHALLIY AHAMIYATGA MOLIK OBYEKTLAR JUMLASIGA KIRITISH HAMDA SHAHARSOZLIK FAOLIYATINING ALOHIDA TARTIBGA SOLINADIGAN OBYEKTLARI CHEGARALARINI BELGILASH TARTIBI TO‘G‘RISIDAGI NIZOMNI TASDIQLASH HAQIDA”
https://lex.uz/docs/-1120660 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/1120662 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 11.09.2007 yildagi 191-son, “BUXORO SHAHRINING TARIXIY QISMIDAGI MADANIY MEROS OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH MASALALARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-1268825 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/1268823 (rus tilida)
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 49 dated March 23, 2010, “On the State Program for Research, Conservation, Preservation and Modern Adaptive Reuse of Bukhara City Cultural Heritage Sites until 2020”
https://lex.uz/docs/1603724 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 30.05.2013 yildagi 150-son, “QURILISH SOHASIDA RUXSAT BERUVCHI TUSDAGI HUJJATLARNI BERISH TARTIBOTLARINI AMALGA OSHIRISH MUDDATLARI VA QIYMATINI BELGILASHDA TABAQALASHTIRILGAN YONDASHUV TARTIBI TO‘G‘RISIDAGI NIZOMNI TASDIQLASH HAQIDA”
https://www.lex.uz/docs/-2179397 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/2179395 (rus tilida)
AMENDED by O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 14.06.2019 yildagi 498-son,
https://lex.uz/ru/docs/-4382711 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/ru/docs/4382713 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 15.08.2013 yildagi 225-son, ““TADBIRKORLIK FAOLIYATI SOHASIDAGI RUXSAT BERISH TARTIB-TAOMILLARI TO‘G‘RISIDA”GI O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNINI AMALGA OSHIRISH CHORA-TADBIRLARI HAQIDA”
https://lex.uz/docs/-2223605 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/2223603 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 06.03.2014 yildagi 53-son “MODDIY MADANIY MEROS OBYEKTLARINI VA ULARGA TUTASH HUDUDLARNI ULARNI OBODONLASHTIRISH VA ZARUR HOLATDA SAQLASH BO‘YICHA INVESTITSIYA MAJBURIYATLARI OLGAN HOLDA IJARAGA BERISH TARTIBI TO‘G‘RISIDAGI NIZOMNI TASDIQLASH HAQIDA”
https://www.lex.uz/docs/-2352891 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/docs/2352893 (rus tilida)
https://www.lex.uz/docs/4613131 (ingliz tilida, norasmiy tarjima)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 21.07.2014 yildagi 200-son, “MODDIY MADANIY VA ARXEOLOGIYA MEROSI OBYEKTLARINI MUHOFAZA QILISH VA ULARDAN FOYDALANISHNI YANADA TAKOMILLASHTIRISH YUZASIDAN QO‘SHIMCHA CHORA-TADBIRLAR TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-2432522 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/2432524 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 05.01.2016 yildagi 3-son “SHAHARLAR VA SHAHAR POSYOLKALARI HUDUDLARINI RIVOJLANTIRISH VA QURISH BO‘YICHA SHAHARSOZLIK HUJJATLARINI ISHLAB CHIQISH TARTIBINI YANADA TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/docs/-2861303 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/2861300 (rus tilida)
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 15 of 2016 On measures to improve the design works of investment projects
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 450 of 2017 On tourism potential in Samarkand in 2017-2019
Resolution of the Cabinet of Ministers No.370 of 2018 On administrative regulations for public services in the sphere of architecture and construction
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 603 of 2018 On the approval of the provisions on the Ministry of Construction of the Republic of Uzbekistan
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 841 of 2018 On measures to implement the 2030 SDGs
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 1059 of 2018
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 63 of 2019 On mechanisms of providing land plots for individual housing
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 242 of 2019 On the regulations of the cabinet of ministers
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 265 of 2019 On approval of some regulatory legal acts on the organization of activities of Department of Cultural Heritage under the Ministry of Culture of the Republic of Uzbekistan and protection and use of objects of material cultural heritage
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 598 of 2019 On measures for the organization of activity of the Research Centre on Restoration of Objects of Cultural Heritage and Objects of Art under the Fund of Development of Culture and Art under The Ministry of Culture of the Republic of Uzbekistan
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 828 of 2019 on additional measures for the effective use and development of the tourist potential of the Samarkand region
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 846 of 2019 On the State Registry of immovable cultural heritage
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 881 of 2019 On procedure to utilize the tangible cultural heritage properties
Resolution of the Cabinet of Ministers No. 1021 of 2019 On procedure for licensing the activities aimed to preserve the immovable tangible cultural heritage
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 26.11.2018 yildagi 957-son, “YUNESKO ISHLARI BO‘YICHA O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MILLIY KOMISSIYASI FAOLIYATINI TAKOMILLASHTIRISH TO‘G‘RISIDA”
https://lex.uz/ru/docs/4079822 (o’zbek tilida)
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори, 16.05.2018 йилдаги 367-сон “УГОМ-ЧОТҚОЛ ДАВЛАТ БИОСФЕРА РЕЗЕРВАТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ТЎҒРИСИДА”
https://lex.uz/docs/3739539 (o’zbek tilida)
https://lex.uz/docs/3739534 (rus tilida)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 31.12.2018 yildagi 1062-son “UGOM-CHOTQOL DAVLAT BIOSFERA REZERVATI TO‘G‘RISIDAGI NIZOMNI TASDIQLASH HAQIDA”
https://www.lex.uz/ru/docs/-4135035 (o’zbek tilida)
https://www.lex.uz/ru/docs/4135031 (rus tilida)
Resolution of the President of the Republic of Uzbekistan No. PP-4247 dated March 20, 2019 "On Measures to Improve the Public Administration System in Protected Natural Areas"
https://static.norma.uz/official_texts (rus tilida)